traunstein
Het was een bevlieging! Eindelijk zou ik de Traunsteiner zwaarddans ter plekke gaan bekijken! Ge moet weten, dat een foto van deze dans aan de bazis ligt van onze figuur "brug geknield". Toen ik in 1970 de Antwerpse zwaarddans kreëerde kreeg ik een foto onder ogen uit het jaar 1926 van de figuur van de Traunsteiner zwaarddans, die ge op het eerste blad van dit 't Zweertdanserke ziet afgedrukt. Ik vond ze in een "klassieker": Zwaarddansen van Fr. de Witt Huberts. Ze bezorgde mij de nodige inspiratie. In de loop der jaren was ik er achter gekomen, dat de zwaarddans nog steeds elk jaar op Paasmaandag in Traunstein werd uitgevoerd, maar ik had nooit de moed gevonden om de auto in te springen en de goeie duizend kilometer die Traunstein van Antwerpen scheiden te overbruggen. Maar dit keer moest het ervan komen! Dat ik zolang gewacht heb ligt waarschijnlijk in mijn wantrouwen tegenover de dans: op foto's staan de dansers afgebeeld in middeleeuwse soldatenkleren (zoiets als de Zwitserse Garde in het Vatikaan draagt) en dat maakte mij huiverig en deed mij twijfelen aan de historische waarde van het dansgebeuren.
Trevor opgebeld en die zag het wel zitten om mee de trip te doen en zo legden wij de zowat 900 kilometer die Libin scheiden van Traunstein af op Pasen 1999. Want waar ligt Traunstein? In Zuid-Duitsland! In Beieren! Tussen München en Salzburg, op amper dertig kilometer van deze laatste (Oostenrijkse) stad. Een heerlijke omgeving met de alpen op de achtergrond!!
Een reeks telefoontjes had mij wijzer gemaakt over het uur en de plaats van uitvoering en over de uitvoerders. De dansers worden en werden gerekruteerd bij de lokale turnvereniging en de dans wordt slechts tweemaal uitgevoerd op de Stadtplatz met Paasmaandag. Een eerste keer om 9.30 uur en een tweede keer om 14 uur. De eerste keer is hij de introduksie tot de start van de Georgiritt, een traditionele paardenprocessie. En geloof mij: zij zijn stipt in Traunstein. Pünktlich als de klok slaat gaat de dans van start!!! Niet te vergelijken met ons luchtig geïnterpreteerde Antwerpse uurtjes!
Die zondagavond regende het pijpestelen in Traunstein. Wij zochten in de regen naar de Stadtplatz in het stadje, waar er buiten een erg druk en overvol Gasthof geen teken van leven was te bespeuren. Op de Stadtplatz troffen wij een overvloed van bestratingswerken aan en ... een reusachtig podium van wel anderhalve meter hoog. Daar zou zich allicht de zwaarddans afspelen. Wij hoopten alleen dat hij niet zou afgelast worden terwille van de gutsende regen.
Enkele pogingen om in kontakt te komen met de inrichtende groep hadden geen sukses opgeleverd, maar Trevor had langs het Internet een vriendelijke dame opgespeurd, die ons morgen in kontakt zou brengen met Gerhard Hierner, de huidige dansleider. Zij pikten ons dan ook de volgende ochtend op aan onze ontbijttafel in het hotel en samen gingen wij op zoek naar deze heer Hiemer. Maar die liep die ochtend op de punten van zijn tenen van zenuwachtigheid en stelde ons dan maar voor om 's middags mee aan te schuiven en dan een praatje te doen. Waar wij gretig op inpikten. Zo zijn wij nu eenmaal. Intussen had zich een heuse Bayern-Kapelle geïnstalleerd voor het podium en werden de eerste marsjen de lucht ingeblazen. Twintig over negen klinkt er trommel- en fijfermuziek van achter de kerk en komen de dansers aangestapt. Wat een hoop volk! Zestien dansers: 8 in wit/blauw (de Beierse kleuren!), 4 in groen/geel en 4 in zwart/geel (de Traunsteiner kleuren), een figuur in het rood (de lente!), twee kindernarren (de winters!), een heraut, vendelzwaaiers, hellebaardiers, enzovoort ... En zoals het hoort wordt er gewacht tot klokslag halftien (want men was iets te vroeg ... ). En den begon het! Een (voor mij) surrealistisch spektakel!!! Na een op rijm gestelde groet aan de aanwezige menigte start de eigenlijke dans: wij herkennen tal van zwaarddansfiguren, maar ... slechts zelden zijn de dansers verbonden door hun zwaarden! Zo wordt de fameuze figuur "Fuss- und Kopfabschneiden" uitgevoerd door achter elkaar staande paren van dansers, die per paar telkens één zwaard hoog en één laag houden. Evenwel zijn de paren niet door de zwaarden onderling verbonden! Bij een andere figuur houden twee dansers hun zwaarden naar beneden gekruist voor de overige paren, die er rustig twee aan twee overheen dansen, zonder evenwel weerom ook maar enige binding. Ge gelooft uw eigen ogen niet. En dat alles gebeurt in een zeer statige, trage polkapas, waarbij op het einde van de maat het been onwaarschijnlijk hoog opgeheven wordt. De Kapelle speelt ondertussen rustig voort. Eigenlijk zie ik dàt waarvoor ik bevreesd had. Alleen misschien iets erger. Hoe is men hiertoe gekomen?
Uit gesprekken met de dansleider en met Sepp Parzinger, die ons interessant materiaal bezorgde in verband met de ontstaansgeschiedenis van de dans leerden wij het volgende. In 1920 ontdekt een zekere Dr. Georg Schierghofer, sterk begaan met folklore en traditie, in de stadsrekeningen volgende tekst uit het jaar 1530: "Item denen jungen Gesellen so sie den Schwerttanz gehabt geben 1 Gulden". Wanneer nu in 1926 de stad haar 800-jarig jubileüm wil vieren, dan zal deze tekst hem het idee bezorgen de zwaarddans terug tot leven te brengen. Hij gaat op zoek naar gegevens over de zwaarddans. Men beweert zelfs dat hij tot in Hongarije op zoek is gegaan. Spijtig genoeg is hij erg doortrokken van de symboliekleer en zo ziet hij de zwaarddans als een symbool van de strijd tussen lente en winter. Vandaar de rode Lentefiguur, die op het einde van de dans als overwinnaar op de zwaarden de hoogte wordt ingeheven en de "Wurstl", de nar die de boze winter verbeeldt en in de dans regelmatig wordt ingesloten en verjaagd. Schierghofer gaf zijn ideeën door aan Franz Absmaier, die zorgde voor de choreografie. Deze Absmaier was aktief in het Turnverein en zo was deze vereniging van bij de aanvang rechtstreeks betrokken bij de dans. Er werd gezocht naar een muzikale begeleiding. Het was ene Prof. Alfons Singer die de muziek schreef. Prof. Wolfgang Quincke ontwierp de kledij van de zwaarddansers en Franziska Hager, een lokale dichteres zorgde voor de "Vorspruch" en de "Abdank" en er werd zelfs een "Schwertlied" gekomponeerd, dat nog steeds bij de aanvang van de dans gezongen wordt. Nu heeft Schierghofer blijkbaar wel goed gezocht in de literatuur en dook hij de juiste benamingen voor bepaalde figuren op, maar blijkbaar verstonden noch hij, noch Absmaier, dat één van de essentiële kenmerken van de reizwaarddans, de onderlinge verbinding met de zwaarden was. En zo ontstaat een wel heel aparte versie van de reizwaarddans!
En zo staan wij daar te kijken naar een "niet verantwoorde" reizwaarddans, die echter een traditie heeft van meer dan 70 jaar. Een dans, waarop de uitvoerders trots zijn en waarop ook de Traunsteiners trots zijn. Een echte traditie dus...
Wij zijn hartelijk ontvangen geworden die middag en werden ook nog uitgenodigd 's avonds, wanneer de inrichters van de Georgi-Ritt de deelnemers uitnodigden op een gezellige avond (met écht Beiers orkest : ze hadden een hoedje op!), waarop én de burgemeester én heer pastoor aanwezig weren. Fier waren ze dat er zomaar twee buitenlanders zich interesseerden voor hun zwaarddans. Gerhard Hiemer werd speciaal in de bloempjes gezet, omdat hij zich veertig jaar lang inzette om de dans aan te leren aan de leden van het Turnverein. Hij kreeg een mooi diploma van de Georgi-Ritt Verein, wat hem zeer gelukkig maakte.
Ook al vonden wij geen historisch waardevolle gegevens in verband met de reizwaarddans, het bezoek aan Traunstein leerde mij veel in verband met folklore en traditie. Hoe een misbegrepen en goed bedoelde herleving van een oud gebruik toch traditie kan worden. En dan denk ik hierbij aan vele van onze karnavalsvieringen... Anderzijds toonde de heer Hiemer ons een gestensild boek van een zekere Fürst over zwaarddansen in de Duitse taaleilanden in het Oosten, met veel voor ons nog onbekend materiaal. Al bij al een geslaagde reis.
Renaat.
uxem
Het heeft verdorie zweet en veel telefoontjes gekost om het nodige volk bijeen te krijgen, maar wij zijn er toch in geslaagd om én de zwaarddans én ons nieuw reekske én een reeks traditionele dansen uit te voeren in Uxem bij het jubileümfeest van FLIRT. Het was een hemels weertje en daardoor was er allicht zéér weinig volk aanwezig. Maar Régine dankt Lange Wapper heel hartelijk voor de gewaardeerde prestatie. Wat de kwaliteit van die prestatie betreft, daar kunnen wij een boomke over opzetten. Gezien de vele invallers moest er wel eens handig geïmproviseerd worden. In ieder geval hartelijk, hartelijk bedankt voor allen die zich ingespannen hebben om toch aanwezig te zijn. Wij wensen Régine en Michel en héél FLIRT nog vele jaren!!
te noteren
Met ingang van 23 mei 1999 is Marc Dewachter van adres veranderd. Nieuw adres is:
| Van Praetlei 115 2170 Merksem |
Uiteraard heeft hij zijn telefoonnummer niet meegenomen. Moet ge Marc kontakteren, bel dan voorlopig niet meer naar dit nummer, maar naar zijn GSM : 0477 77 42 21.
Vanaf 26 mei 1999 heeft Marc opnieuw een gewoon nummer, maar bij het ter perse gaan van dit 't Zweertdanserke was dit hem vooralsnog nog niet bekend.
whitby
Ja, de data van de 3rd Sword Spectacular schijnen vast te liggen: het feest gaat door van 25 tot en met 29 mei 2000. In Whitby en dus niet in Scarborough zoals in 1996. De organizatoren bieden "indoor camping" aan en een "breakfast" en een "evening meal". Wie 's middags honger heeft is blijkbaar een uitzondering in Engeland! De groep hoeft ook niet de hele tijd aanwezig te zijn, maar mag enkele dagen uitkiezen in de genoemde tijdspanne. Eigenlijk rekent men aldaar sterk op Lange Wapper. Krijgen wij een team bijeen ?
jargon voor computerfreaks
Bezoek onze site:of e-mail naar markvo@glo.be of nog naar renaat.van.craenenbroeck@skynet.be . Marek zoekt nog steeds foto's van de zwaarddans 1999.
Redaktie
Renaat Van Craenenbroeck
Rue Pairée 76
6890 Libin-Bas
Tel: 061 - 65 63 82
- - -
Mark van Orshoven
Stierstraat 34
2018 Antwerpen
Tel: 03 - 235 29 98