speurtocht (21)

De Aalsterse tekst eist nog wel even onze aandacht op. Niet alleen bevat hij tal van interessante elementen, maar bovendien roept hij in hoge mate intrigerende vragen op. Laat ons even de elementen van de tekst nader onder ogen nemen; 

Den vi ste dach van sporcle: dus zes februari. Welk jaar? 1439! Want weliswaar staat aan het hoofd van de rekening, dat ze loopt van Lichtmis 1438 tot Lichtmis 1439, maar dit is een opgave in "oude stijl" (de jaarrekening begon met Pasen). Dus loopt voor ons de rekening van 2 februari 1439 tot dezelfde dag in 1440.

Bij deze datumopgave moeten wij er weerom even op wijzen, dat deze datering te vroeg is om op een Vastenavondviering te wijzen. Wij zitten dus ook weer in een periode voor Vastenavond. Vergelijk met het optreden van Klemskerke te Oudenburg in 1438 ('t Zw 47).

quam: een eenvoudig woord, maar dat er ons inziens toch duidelijk op duidt, dat de uitvoerders van buiten de stad Aalst kwamen.

taelst: de lokaliteit van optreden is duidelijk, meer nog: wat verder in de tekst heet het, dat zij speelden op de marct. De uitvoering kreeg dus blijkbaar de eer hun spel te mogen vertonen op het meest belangrijke punt van de middeleeuwse stad. Was de reden daarvoor misschien, dat zij aangevoerd werden door de

bastaert van ghystclte? Wie was die man ? Dr.Eugeen Verstraete heeft in zijn artiekelenreeks in De Speelman de vraag geopperd of hiermede niet de nar bedoeld werd. Maar het Middelnederlands Woordenboek van Verwijs en Verdam kent als betekenis van bastaert enkel: buiten de echt verwekt kind. Zo aanvaardt        men ook grif, dat de uitvoerders afkomstig zijn uit Gistel in de Provincie West-Vlaanderen. Maar is dit niet te voorbarig? Er bestond een belangrijke vlaamse adellijke familie van de heren van Gistel (of van Ghystel). En in alle adellijke families kwamen bastaarden voor. Maar deze van Gistel kwam niet noodzakelijk uit de stad Gistel zelf. Er woonden van Gistels in de omgeving van Aalst. Dat het hier om een naam zou gaan, wordt gesteund door een tekst uit Dendermonde van een dertig jaar later, waar een zekere Mr. Joos van Ghystelle met ghesellen uit den lande van Waes komt zwaarddansen. Maar daar hebben wij het dan weer ten gepaste tijde meer in detail over (wij moeten die tekst nog verifiëren!). Al met al heeft de vraagstelling van Dr. Verstraete weinig of geen grond om zich waar te maken. Wij menen, dat het hier om een gekend (bekend?) personage gaat, die mits de gegeven benaming, voldoende gekend was.

met vele ghesellen: dat gezel niets specifieks beduidt, hebben wij al eender opgemerkt. Maar wat onze aandacht hier vasthoudt is het woordje vele. Wat is vele? Als je daar gaat over nadenken, dan zie je maar eerst hoe relatief ons taalgebruik          is. Vele staat in verhouding tot wat er gebracht wordt (dus misschien in verhouding tot het aantal dat gewoonlijk in voege was bij andere zwaarddansen?). Het lijkt ons, dat er allicht meer dan 10 mee bedoeld werd. Het kunnen er echter ook héél véél meer geweest zijn. Dan zullen wij achteraf nog vaststellen in andere teksten. Leerden wij trouwens niet uit Rattle up, my boys, dat aldaar de groepen soms uitgroeiden tot rond de honderd man?!

speelden ... een suvertic spel: suverlic betekent volgens het middelnederlands woorden­boek van Verwijs en Verdam: schoon, mooi, net, fraai, keurig van voorwerpen en dingen met betrekking tot het uiterlijk. Het spel moet dus blijkbaar wel geapprecieerd geworden zijn, wat trouwens ook de bekomen vergoeding bewijst!

met zweerden met dansse ende andersins: eigenlijk gek, dat het dansen apart vermeld wordt. En wat bedoelt men met andersins? Mogen wij zover gaan en veronderstellen, dat een afstammeling van de heren van Gistel in de zwaarddans iets gezien heeft en op bazis daarvan een zwaarddansspel heeft gekreëerd? En dat hij daarmee in de Karnavaltijd rondreisde? Een Karnavalgezelschap avant la lettre? Of gaan wij daarmee te ver? Wie zal het ons zeggen? Er is nuchter bezien enkel sprake van een spel, waarin zwaarden werden gebruikt en waarin gedanst werd en waarbij nog wat anders te pas kwam...

ghescinct ij kannen wyns: als de bastaard van Gistel het deed om er een cent aan te verdienen, dan kwam hij alvast bedrogen uit: er werd wel wijn geschonken (in dubbele betekenis), maar van een uitkering in geld is er geen sprake. Twee kannen betekent zowat tien liter. Maar waar er normaal twee stopen in één kan gaan, klopt de rekening hier niet! In twee kannen gaan dan immers vier stopen. En als iedere stoop tien schelling kost, dan zou de totale som veertig schelling moeten zijn, en niet vijfendertig schellingen, zoals in de rekening staat vermeld. Was het misrekenen of misschrijven? Eigenlijk heeft dit weinig belang...

Al bij al leert deze lange tekst ons niet zoveel!

Samenvattend kunnen wij enkel besluiten, dat er in 1439, kort voor vastenavond mogelijk een zwaarddansspel is uitgevoerd geworden op de Aalsterse grote markt door een relatief grote groep gezellen onder de leider van een aanvoerder.

Maar wacht! er stond nog een - in het frans gestelde - bemerking in de marge… Die gaan wij volgende keer eens onder de loepe nemen.

Al met al heeft onze kaart een grondige wijziging ondergaan: wij hebben de kuststreek ver­laten en onze blik is plots heel wat ruimer geworden.

uit de familie

Ja, wij gaan een tijdje het snuitje van Mark Gerené moeten missen. Het schijnt, dat het vaderland niet meer zonder hem kan. 1 februari wachtte hem de kazerne. Gelukkigen tap, die slechts acht maanden moet dienen! Wij verwachten hem dan eigenlijk ook spoedig terug. En hopen stillekes, dat hij er met de zwaarddans en met Malton bij kan zijn.

bespraken

De Driekoningen (x 2 + muziek) hebben fantastisch hun best gedaan. En de milde gevers vanzelfsprekend ook. Financieel kunnen wij nu dus best tegen een klein stootje!

Enkele richtlijnen voor de zwaarddans op 1 april:

• de affisjes zullen op de herhaling van zondag 4 maart ter beschikking gesteld worden.
  Helpers worden gevraagd om ze zaterdag 10 maart in de binnenstad te gaan rondhangen, (afspreken met Lieve Van Velthoven - 238 11 41 of Dirk Gerené).
• er wordt op aangedrongen, dat de zwaarddansers er voor zouden zorgen, dat 1° hun broek wel degelijk wit zou zijn (en niet grauw) en 2° dat er eens naar de zoom zou gekeken worden om te zien of er niet te veel water in de kelder staat! Denk er om, dat de bellen de broek reeds een stuk korter maken!!!
• Na de dans wordt een broodmaaltijd (koffietafel) voorzien. De bijdrage, die daarvoor zal gevraagd blijft hetzelfde als verleden jaar: 75 fr. Lieve Van Velthoven staat in voor de organisatie. Vermits er nu ruim voldoende keeks en dergelijke gebakken worden, is het misschien geen slecht idee, dat sommigen hun steentje nu bijdragen in één of ander wat ze klaar maken voor de koffietafel. Dal zou onze kosten verminderen. Wie dat wil doen neme vooraf wel eerst even kontakt op met Lieve (233 11 41).
• alle dansers, muzikanten en medewerkers hebben recht op vier bonnetjes voor het bekomen van gratis konsommaties.
• Helpers voor de bar gevraagd! Organisatie: Annemie Brijs – 325 46 48.
• Verleden jaar hebben de engelsen ons getoond, hoe er moet gekollekteerd worden. Er wordt dit jaar niet alleen voor méér bussen gezorgd, maar aan de zwaarddansers wordt gevraagd aktief mee te kollekteren. En daarmee denken wij dan heel bepaald aan de achterste rijen toeschouwers.
• voor de 15jarigen zullen gouden (ahurn) medajjes worden geschonken.

 

• Wat Malton betreft zijn er nog enkele moeilijkheden. Er ontbreekt momenteel nog één zwaarddanser om het elftal rond te maken. Ook ontbreken een doedelzakspeler en een trommelaar. Wij zoeken...
• de uitnodiging voor de Tsjechische zwaarddansers wordt naar volgend jaar verplaatst.
• Op 1 mei brengen wij een bezoek aan Bergen-op-Zoom.Onder de leiding van een plaat- selijke gids bezoeken wij het Stadhuis, de Synagoog en het Markiezenhof.
  Deelname in de onkosten: 75 Bfr. Organisatie: Renaat Van Craertenbroeck.
• mogelijk hebben wij op 12 mei 1984 een optreden te verzorgen te Cuesmes (bij Bergen). Wie zin heeft om mee te gaan, verwittigt Renaat.
• 2 september gaan wij weer kajakken op de Lesse. Weer of geen weer!
• Mark Brijs zoekt liefhebbers voor een weekend met de tent in familieverband in de Ardennen. Datum onderling te overleggen.
• Annie Hermans zoekt liefhebbers om een keer op woensdagavond te gaan schaatsen op Ruggeveld/Deurne - Tel. 322 23 35
• een geanimeerde diskussie omtrent de kledij van de meisjes, waarvan werd geopperd, dat de kosten te duur waren, werd als volgt besloten:
  Wij blijven erbij, dat de kledij van de meisjes even mooi en degelijk moet blijven als ze tot op heden was. In overleg met de betrokkene is Renaat steeds bereid om tot de goedkoopst mogelijke oplossing te komen. Wie financiële problemen heeft, kan ter hulp geschoten worden door een financiering uit de kas, maandelijks terugbetaalbaar.

wandelingen

Deze kennen een stijgend sukses. Mark Brijs (325 46 48) doet dat trouwens erg goed (met plannetjes en goedkope rustpunten en zo). Doelwit voor de maand maart is Westmalle. De datum? 11 maart.

joggen of ...

Wat ook in de lift zit, is onze vrijdagse dansavond. Tegenwoordig zijn wij soms weer met een twintigtal dansers. Geen zin om uwe fiziek wat op te schroeven of om enkele overtollige grammetjes kwijt te raken? Wij verwachten u in de Aalmoezierstraat 66 van 20  u 30 tot
22 u 30. Voor 40 trankskens (deelname in de onkosten) zijt gij een hele avond zoet en wilt ge daarna nog een pintje verzetten, dan vindt ge,misschien ook nog wel gezelschap...

kultuur

Wat ook erg goed loopt is ons tejaterbezoek. Steeds hebben wij meer deelnemers dan wij verwachten. Er wordt steeds één aktiviteit per maand beoogd. Maar om op de hoogte te zijn, moet ge langs het lokaal komen, of even kontakt opnemen met onze kulturele attasjee Mark Van Orshoven (235 30 95). Aankondigen in 't Zw is een moeilijke affaire, vermits wij soms eerst laattijdig op de hoogte zijn van interessante vertoningen!

en nog dit

Er is ons ter ore gekomen, dat er reklameurs zijn, die het niet prettig vinden, dat zij niet (persoonlijk) op de hoogte gebracht worden van de groepsaktiviteiten. Mogen wij er hier even op wijzen, dat wij dit niet kunnen en dat er juist daarom een ‘t Zw verschijnt? Lees het dan ook, verdomme?