eerst en vooral
ne gelukkige nieuwejaar! Wie vindt, dat wij er vrij laat mee komen aanzetten, kijke eerst naar zich zelve en bedenke, dat de volksmond zegt: beter laat dan nooit. Voor de rest menen wij het ook nog echtig en techtig! Dus...
grenoside
Vroeger een eerder onooglijk gehucht op een zevental kilometer van het centrum van Sheffield, in het Noorden van Engeland. Nu ligt het dorpje aan de rand van de stedelijke agglomeratie, maar het heeft nog, volgens de dansers ons zelf zeiden, een landelijk karakter. Het was Cecil J.Sharp, die de dans voor het eerst beschreef in zijn standaardwerk: The Sword Dances of Northern England (London 1911). Ziehier wat hij in zijn inleiding over de dans en zijn uitvoerders weet te vertellen:
De dansers zijn mijnwerkers uit het plaatsje zelf, of uit het nabije stadje Ecclesfield. De dans wordt traditioneel uitgevoerd op Kerstavond en de volgende dagen. Maar in 1911 lag de traditie op apegaaien. Sedert enkele jaren was de traditie onderbroken, omwille van de geringe interesse van de bevolking. Soms trokken de dansers, na gedanst te hebben in de eigen gemeente, rond in de streek voor een periode van twee tot drie weken en dan dansten zij in de dorpen en de steden waar zij doorheentrokken.
Het inoefenen van de dans begon zes à zeven weken voor Kerstmis aan een tempo van twee tot drie oefeningen per week. Twee oefeningen per week waren voldoende als het om dansers ging, die reeds meerdere jaren mee dansten. Drie maal per week werd het wanneer er nieuwelingen dienden opgeleid. De nieuwelingen betaalden enkele pence per week aan de ouderen als leergeld!
De Grenosidedansers noemden zichzelve "Morris dancers" en verklaarden de term Morris door te vertellen dat de dans in oorsprong afkomstig was uit de "Moor lands" (de moeren) verderop in het Noorden.
De revival werd in 1922 gestimuleerd door Lieut. Coln. Smith, na een campagne in de Independent in 1921 ten voordele van de oude dansen. Het waren de Boy Scouts, die bereid waren het gebruik te bestendigen en die daartoe werden opgeleid door één van de oude dansers, Mr Harry Housley. Maar de padvinders konden het met elkaar niet meer vinden en een groepje jongeren van rond de 20 nam de danstraditie over.
Zij traden in 1926 aan te London .
Amusant is, dat het sukses van de jongeren de oudere dansers er toe aanzette om terug hun dans uit te voeren en hem voor eigen volk te dansen om hun behendigheid aan te tonen!
Zo is de Grenoside dans een zwaarddans (lang-zwaarden-type!), die praktisch onafgebroken is uitgevoerd.
Uit nota's, die Trevor Stone ons overmaakte lichten wij nog het volgende.
Aanvankelijk oefende het nieuwe team in de saddle room van Barnes Hall, de woning van Lieut. Col. Smith. Later werd er geoefend in de aloude Reading Room. Vermits er aldaar geen electriciteit was, werd er geoefend bij de gratie van een petroleumlamp! Gelukkig kregen zij achteraf een klas van de dorpsschool ter hunner beschikking. Vooraleer te oefenen hielden de dansers "a business meeting"!
Een ouder relaas uit 1885 spreekt over acht weken oefeningen, twee of drie keer in de week. Zij zouden toen, dag en nacht(!) gedanst hebben van Kerstavond tot dertig dagen later... Hun verdienste was zowat dertig a vijfendertig shilling, maar vooral... de eer te behoren tot het zwaarddansersteam.
De dansers zijn zeven in aantal, kapitein inbegrepen. Deze laatste neemt evenwel in se niet deel aan de dans.
De Grenoside dansers dragen witte broeken, veelkleurige vesten. Op de broeken een rode streep! Zwarte petten, met uitzondering van de kapitein, die een soortement helm draagt, bedekt met een konijnenvel met voorop de kop van het beestje.
De dansers dragen clogs, de Engelse blokschoenen, wat de stap reeds een eigenaardig karakter verleent.
De zwaarden gelijken op deze van de Kirkby Malzeard dansers (zie ’t Zw 28) en zijn dus beduidend kleiner dan de onze. De kapitein heeft een kavaleriesabel.
In Malton werden wij direkt getroffen door de uitvoering van de dans. Hij kwam ons over als het meest autentiek. De gebalde kracht in de figuren herinnert aan onze Trawanteldans. Een felle tegenstelling met onze eigen zwaarddans.
Wat de dans zelf betreft: deze valt uiteen in twee delen. Het eerste deel eindigt met de "onthoofding” van de kapitein (zie voorpagina), het tweede deel met de Roll, waar bij de dansers twee aan twee met de stokken verbonden zijn en om beurt onder de poorten doorgaan of de poort zelf vormen. De muziek versnelt hierbij.
De onthoofding roept echo's op van de Franse Bacubert ('t Zw 26).
Logies
13 maart 1983 zijn deze dansers bij ons te gast. Zij treden ook aan op de Handschoenmarkt, En zij leveren een fantastische inspanning om hier te kunnen zijn. Omdat zij geen bijkomend verlof kunnen krijgen vertrekken zij vrijdagavond om zaterdagmorgen om 07.15 uur in Antwerpen Centraal aan te komen. Zondagnamiddag om 17.00 uur moeten zij alweer in Oostende de boot op, om ook dan weer een flink stuk ‘s nachts te reizen. Zo zie je maar waar zwaarddansers toe bereid zijn!
Wij zoeken dringend logies voor de 11 dansers en muzikanten!!! Veel werk kost het u niet! afhalen op het station(!), even laten rusten en 's middag eten bezorgen, waarna een aantal van ons hen overneemt om de stad te bezichtigen, gezamelijk te eten en de binnenkant van de Antwerpse bieretablissementen te verkennen. Kunt ge helpen, neem dan stante pede kontakt op met Mark Brijs (235 46 48), die alles in dit verband centraliseert. Wij rekenen op een vlotte medewerking! Tenslotte verwacht gij elders op verplaatsing precies hetzelfde!
stickers/affisjes
Wij hebben ze weer de wereld ingestuurd, de zwaarddansstickers! Waren wij eerst van plan er dit jaar geen te verspreiden, dan zijn wij toch maar ingegaan op het gezeur, waar de stickers bleven… Help ze mee verspreiden: 25 gedevalueerde Belgische fr. Liefst af te nemen met vier stuks tegelijk. Dat vergemakkelijkt onze administratie. De overige drie verkoopt ge verder - zo simpel is dat! En voor de zageventen: volgend jaar een nieuw ontwerp!!! Wie bezorgt er ons één!
Als ge héél rap zijt kunt ge ook nog een affisje op de kop tikken. Er zijn er dit jaar liefst 500 gedrukt, maar ze verdwijnen als sneeuw voor de zon. Bel daarom dadelijk Renaat, die ze u bezorgt…
Voor de stickers is het kontakt opnemen met Tuur Van Velthoven geblazen (238 11 41).
Allee mannekes, een beetje meewerken, hee…
O, ja, de affisje heeft een nieuw kleedje gekregen. Graag uwe reakties…
abonnement
De vierde jaargang van 't Zweertdanserke loopt naar zijn einde. Nog drie nummerkes en wij beginnen aan 5. Nooit gedacht in ‘79 wanneer wij van start gingen, dat wij het zo ver zouden brengen! Dat is dan grotendeels door uw steun én uwe belangstelling. Het doet ons plezier te horen, dat verscheidene onder ons beslagen geraken op het gebied van de zwaarddans. En dat was toch de bedoeling... Wij zouden alleen graag meer mensen bereiken. Daaraan kunt gij meehelpen! Gij kent zeker mensen die ruim geïnteresseerd zijn in onze zwaarddans. Wel, vraag of ze ons financieel willen helpen door een abonnement op 't Zweertdanserke te nemen. En eens zover... Voor de vijfde jaargang bedraagt het abonnementsgeld welgeteld 250 frankskens. Dat is niet veel, vergeleken met de dokumentatie die daarvoor in uw handen wordt gespeeld. Binnen tien jaar brengen die 't Zweertdanserkes u het tienvoudige op - als antiek. Om één en ander gemakkelijk te maken kunt u op 13 maart - tijdens de zwaarddans uw abonnement betalen aan Lieve Van Velthoven. Afgesproken?
redaksie:
renaat van craenenbroeck
vleminckveld 29 antwerpen
tl (03) 233 61 48