uit de familie
Het is alweer vijr jaar Geleden, dat wij brutaal geschokt werden door de plotse dood van onze vriend Koen Van Velthoven. Een ongeval met de auto. Net toen hij zich begon in te burgeren in onze groep en er meer en meer meeleefde. Lachende Koen - zo herinneren wij ons hem. Twee keer heeft hij met ons meegedanst en in volle voorbereiding voor de derde maal kwam er een abrupt einde aan.
Hetzelfde ongeval ontnam aan onze vriend Rudi Van Loco de mogelijkheid om verder aktief in de groep te staan. Rudi was muzikant én danser. Ook Fik Van Velthoven kreeg een lelijke knauw: onze dansleider uit de eerste jaren van Lange Wapper was aan een langdurig en langzaam herstel toe.
Laat ons even stilstaan op onze weg door het leven en even mijmeren over de onverwachte wending in het lot van deze drie kameraden ...
Wat zoveel betekent als:"Laat de belletjes rinkelen, jongens!"
Het is de titel van een boekje over de Engelse zwaarddansen, privaat uitgegeven door Trevor Stone, de initiatiefnemer van het Longsword-dansweekeinde te Malton, en die tevens de auteur ervan is. Wij kregen van hem de toestemming het in vertaling (overigens erg vrij!) voor u bij gedeelten te publiceren. Hierbij dan een eerste aflevering, Wie belangstelling heeft voor het originele boekje (met tal van illustraties) kan het bestellen op het redaktieadres (prijs 90 Bfr).
- - -
Vraag een Engelsman, wat hij als typisch voor Yorkshire ervaart en de kans is groot, dat hij denkt aan Yorkshire pudding (een soort beuling), aan duivensport (ook daar!), aan werkliedenklubs, mogelijk zelfs aan de Rugby League of aan de tanende wolindustrie.
Maar waarom niet aan "Longsword"- dansen?
Nooit van gehoord? Daarom dan deze regels!
Longsword-dansen is een type van traditionele volksdansen, afkomstig uit Yorkshire en enkele uitzonderlijke plaatsen in de rest van Groot-Brittanje. Het is een stuk ouder dan die befaamde Yorkshire pudding, maar de meeste mensen, zelfs de échte Yorkshiremen, weten er erg weinig of zelfs helemaal niets van af. Om deze lacune op te vullen en meer waardering bij te brengen voor deze dansvorm heb ik informatie verzameld, uitgegeven en opnieuw voorgesteld. Soms heb ik persoonlijkeinzichten of meningen naar voren gebracht, vooral daar waar ze nuttig konden zijn. Ik ben er mij wel van bewust, dat deze opinies mogelijk in konflikt komen met andere meer met autoriteit beklede meningen.
Good Luck!
Onze voorvaderen waren de mening toegedaan, dat rituele dansvormen geluk aanbrachten in het komende jaar. Misschien werkt de oude magie nog altijd. Ik voor mijn part hoop het, maar meer nog hoop ik, iets veel belangrijkers, namelijk, dat een grotere waardering en kennis van de dans een stimulans mogen worden voor het heropleven van het Longsword-dansen als een levende traditie! Het verlies van nog maar een stuk van ons traditioneel verleden kunnen wij niet zo maar aanvaarden.
Longsword Dancing
Engeland heeft een aantal uiteenlopende typen van rituele of ceremoniële mannendans, die men gewoonlijk, maar naar mijn mening enigszins verwarrend, onder de gemeenschappelijke noemer Morrisdans onderbrengt. Eén van deze types is Longsword-dansen, dat op enkele zeldzame uitzonderingen na, terug te vinden is in Yorkshire en gedeelten van het graafschap Durham.
De dans wordt uitgevoerd door vijf tot acht dansers, die ieder een niet buigzame metalen staaf of houten lat, met een lengte variërend tussen 75 centimeter en een goeie meter (handvat dan wel inbegrepen) bij zich hebben. Het gebruikelijke uitvoeringspatroon van de dans begint met het ritmische tegen elkaar slaan van de "zwaarden". Dit wordt dan gevolgd door het vormen van een gesloten kring, waarbij iedere danser in één hand het handvat van zijn eigen zwaard houdt en in de andere hand de punt van het zwaard van zijn buurman. Dan volgt een aantal bewegingen over en onder het zwaard, die een hoge graad van teamgeest vereisen, omdat de kring niet mag verbroken worden tijdens de hele dans.
Traditionele dansen, waarbij de deelnemers op een of andere manier verbonden zijn en waarbij dergelijke figuren worden uitgevoerd zijn zowat in heel Europa terug te vinden. Maar al onze Engelse dansen hebben een gemeenschappelijk kenmerk, dat niet zo dikwijls terug te vinden is op het kontinent: wij bedoelen het vormen van een "Lock" (letterlijk "slot" – bedoeld is de "ster" - in de Antwerpse zwaarddans "Roos" genoemd), soms ook betiteld als "Rose"; een figuur, waarbij de zwaarden in elkaar gevlochten worden tot een zesster, die omhooggestoken wordt, wat het hoogtepunt van de dans uitmaakt.
Het is vrij duidelijk, dat de dans stamt uit heidense rituelen en daarom werden, zoals ook voor andere rituelen, details van de dans zelden neergeschreven, maar werden ze van generatie op generatie doorgespeeld door mondelinge overlevering.
De oudste Engelse geschreven bronnen gaan terug tot de zestiende eeuw. Oudere bindingen zijn enkel te vermoeden. Zo is er sprake van dansende priesters in het Oude Griekenland, die verbonden in een gesloten kring dansten en er is een nog nauwelijks herkenbaar snijwerk uit het Oude Egypte, dat misschien een gelijkaardig type van dans uitbeeldt.
Geen van beide geeft een sluitend bewijs voor een oude oorsprong maar ze geven wel stof tot nadenken en zetten de verbeelding aan het werk.
Deze zeventiende eeuwse houtsnede geeft duidelijk een beweging, uit een zwaarddans weer. Het is een van de oudste Engelse afbeeldingen. Merkwaardig is het ongebruikelijke aantal dansers: drie! Wellicht betrof het hier een gemakshalve oplossing van, de tekernaar .... Let verder op de aanwezigheid van de nar (of is het de dansleider - deze staat in de Engelse zwaarddansen inderdaad dikwijls buiten het dansgebeuren) en de muzikant (violist).
roem
Anekdote ons voor waar verteld door Trevor Stone. Laatstgenoemde bevond zich recent te Leeds en komt met zakenvrienden terecht in een pub in Leeds. Tijdens het gesprek hoort hij achter zijn rug iemand met vuur praten over een "Belgian" zwaarddansgroep met de naam Lange Wapper (beeldt u de Engelse uitspraak in!), wat zo zij de man, kwam van Long Rapper (wij herinneren er aan, dat rapper de benaming is voor het korte buigzame zwaard in de Engelse zwaarddansen). De man gaf naar het schijnt verder een vrij volledige beschrijving van onze dans. Gereserveerd als Engelsen zijn, heeft Trevor de man niet aangesproken. Het had ons anders wel geïnteresseerd te weten wie onze roem zo aan de man bracht …
redactie: r. van craenenbroeck
vleminckveld 29 – Antwerpen
(031) 33 61 48