editoriaal
Verdomme! De. tijd vliegt. Nog zinderen de bellen van de zwaarddansers in onze oren en wij komen tot de ontdekking, dat het al half april is... Wellicht heeft de kou uwe redaktie er van weerhouden wat vroeger aan het werk te schieten, maar wij bekennen het: nummer tien heeft vertraging. Wij zullen ons best doen om de verloren tijd terug in te halen, maar... er staan alweer zoveel aktiviteiten op het programma van de volgende zondagen...
reaksies
Vanuit Engeland, enige dagen voor de zwaarddans, een kaartje
"Snik. Snik. We kunnen niet komen voor de zwaarddans, want we hebben geen Centjes. Snik, snik. In elk.geval veel plezier en dansgenot en enorme Stella's
Tony, Kaat en Brendan (Walsh)
PS: We genieten van 't Zweertdanserke, zenne."
En wij hopen, dat ze er volgend jaar wel bij zullen zijn! De Stella schijnt overigens ginder ook welkom te zijn (betaalde reklame!)
Vanwege de linkerbuurvrouw van de redaktie
"Aan de moedige zwaarddansers om na de geleverde inspanning een straffe (drie keer onderlijnd!) Coca-Cola (twee keer onderlijnd) te drinken??
M. Van Rillaer "
De onderlijnde gedeelten en de vraagtekens zijn ons niet algeheel duidelijk. De geldelijke bijdrage hebben wij in dank aanvaard. NB: deze reclame is niet betaald!
Bij het affisjeshangen op de Oude Konenmarkt, hoek Tempelstraat, in de snackbar
" A, zedde der wèr. Dan is 't goe weer op komst."
Tot ons eigen grote spijt heeft madam toch nog tot half april moeten wachten eer het zo ver kwam!
Gehoord op de Handschoenmarkt tijdens de uitvoeringen van de zwaarddans. Een oudere dame doet het aan de aandachtige toehoorders allemaal uit de doeken:
"Ja, én die veurdanser, die zijn moeder is een antwerpse, maar zijn vader is een spanjaard!"
Wat men zo toch allemaal, te weten komt, hee!
groepsfoto
Wij hebben ons best gedaan om ze allemaal op de foto te krijgen. Voor de dansers is het ons gelukt (zij het dat er van Piet Bombeke alleen maar een stuk kruin te zien is), voor de muzikanten niet. Die vonden niet beter, dan achter de dansers te gaan staan, zodat er op enkele zijdelingse uitzonderingen na, niets van te merken is. Even een bedankingeske aan het volledig danspaneel van 1980 (wij volgen de foto van links naar rechts)
rechtstaand: Mark Gerené, Pol De Bie, Frank Claes, Renaat Van Craenenbroeck, Gilbert Driessen met de kartoesje, Jan Michiels, Herwig Bauweraerts, Jan Leys, Leo Van Loon, (wie nu goed toekijkt, bemerkt de kruin van) Piet Bombeke, Marc Hanssens, Mon Westers, Walter Schraeyen, Herman Suetens. Daarnaast staan dan Mimi Peremans - Van Dyck en Hilde Vanderlinden.
geknield: de rij begint met twee omhaalsters: Katrien en Annelien Van Craenenbroeck, Koen Van den Hof, paard-danser Pierre Timmerman, koffie-madam Tante Jos, Frank Van den Hof en last but not least nar Mark Van Orshoven met marot kompléét.
Er zijn nog heel wat mensen te bedanken voor ditjes en datjes, maar we moeten nog véél Zweertdanserkes vullen. Zijt gij er vandaag niet bij, uwen toer komt ook; maar, plies, een bitsje geduld!
weer zilver
't Was ook weer medajjesregen: 2 zilveren, 2 bronzen. Die twee zilveren brengen het getal zilveren medajjesbezitters op zes. Wij vinden dat een hele prestasie op een totaal van zestien dansers. Een bewijs dat de tradisie goed verankerd zit. Laat ons eens even de nieuwe zilverlingen voorstellen: (de bronzen en de nieuwelingen zijn voor een andere keer, zoals gezegd, komen er nog Zweertdanserkes te verschijnen!)
Herwig Bauweraerts heeft een reputasie te verdedigen: als hij er is, weten wij dat wij kompleet zijn! Licentiaat in de wiskunde en brevethouder skiën BLOSO. Geeft les in het Ateneum te Malle, en nog zo wat. Herwig was er bij in het eerste jaar, maar heeft in 1973 eens een keer gefatst (als ik het goed voorheb, was hij er dat jaar te laat bij om de oefenstonden mee te maken). Sedertdien is hij wel op zijn hoede! Hij heeft zijn drie broers mee in de zwaarddans gesleurd (in die jaren, dat wij een beetje krap zaten met de dansers). Zo dansten er in 1974 en 75 liefst drie Bauweraertsen mee. Tot grote fierheid van grootvader. Bauweraerts!
Marc Hanssens (let op de c: het is een van Marc's stokpaardjes!) was er niet bij in het eerste jaar. Hij was toen niet meer aktief in de Lange Wapper, maar danste graag mee en kwam ons in die eerste jaren steeds weer uit de nood helpen. We zaten toen soms wel erg krap om elf dansers te vinden. Marc is doordedag operateur bij General Motors. Steeds op tijd op de oefenstonden. Is, met de jaren (en daar zijn lengte) de traditionele staartdanser geworden, die Renaat er soms wel eens opmerkzaam op maakt, dat deze bepaalde figuren overslaat.
tradisie
Ja, een tradisie is het ook geworden, dat Eva Van Craenenbroeck de nachtelijke uurkes van de zaterdag voor de zwaarddans nodig heeft om de vestimentaire uitrusting van de zwaarddansers op punt te stellen. De zaterdag vlogen de bellen aan het narrenpak (toegegeven Mark en Katrien hebben een flinke hand geholpen) (En niet te vergeten Mon Viool). En natuurlijk was er op het laatste moment komen vast te staan, dat er nog een hemd ontbrak, voor Gilbert Driessen, de kartoesjedrager. Zij heeft het dan toch maar weer eens klaargespind!
speurtocht (5)
Kijken wij nog eens even terug naar de tekst, die we reproduceerden in nummer 6. We hebben nu in de vorige bijdragen alle elementen onder de loepe genomen, met uitzondering van wat in feite het belangrijkste is, namelijk " spelende vastenavonde ... met zwerden". Wij wezen er reeds op, dat Gilliodts-Van Severen de tekst aanvankelijk niet bezigde als betrekking hebbende op de reizwaarddans. Hij dacht aan schermoefeningen (zie hierover onze bijdrage in nummer 6). Slaan wij er het Middelnederlandsch Woordenboek van Dr. E. Verwijs op na, dan treffen wij daar dezelfde interpretatie aan: spelen met zwerden = omgaan met wapenen; ze hanteren ook in een ernstig gevecht. Deze interpretatie is gestaafd met een heleboel tekstvoorbeelden, waarbij ook onze Brugse tekst. Deze mening gaat terug op Kiliaan, wat haar een stevige grond geeft.
Zo rijst de vraag: heeft onze - veel geciteerde - tekst eigenlijk wel iets te maken met zwaarddansen? Of betrof het gewoon schermoefeningen van de schippers? Wij menen - en met met ons vele andere vorsers - dat het hier wel degelijk een vermelding van een reizwaarddans betreft. Een aantal elementen wijst min of meer duidelijk in die zin:
| - | het gebeuren speelt zich af op vastenavond |
| - | het gebeuren speelt zich af op diverse plaatsen in de stad (achtereenvolgens) (zie onze bijdrage in nummer 7) |
| - | het aantal deelnemers (dansers?) bedroeg twaalf (nummer 7) |
| - | er werd wellicht een omhaling verricht (nummer 7) |
Al deze elementen, plus het feit dat alles binnen het kader van een bepaalde gemeenschap gebeurde, voeren ons naar de Mannenbond. (Wie hierover meer wil vernemen leze Richard Wolfram: Schwerttanz und Männerbund).
Ook al staat het dus niet eksplisiet vermeld in de tekst, dan blijkt wel uit het verdere bekende materiaal en uit nog bestaande overlevering in andere landen, dat met grote zekerheid een interpretatie in de richting van de reizwaarddans aanvaard kan worden.
Waarom dan niet het woordje "dansen"? Wij menen te mogen veronderstellen dat daartoe een gegronde reden bestond. Gegronde reden in die zin, dat het de toeschouwer niet als dans overkwam... Hoezo? Wel wij wezen er reeds op, dat er twaalf deelnemers waren. Dansers zei men vroeger. Mogelijk zeiden wij, maar dan is er geen muzikant. Twaalf is nochtans een aanlokkelijk getal: wij weten van tal van middeleeuwse duitse zwaarddansen, dat ze met twaalf werden uitgevoerd.
En zo volgt de vraag: als er nu eens geen muzikant(en) bij de uitvoering aanwezig waren? Vreemd? Niet helemaal, op de Breugelprent (Sint-Joriskermis) komt ook geen muzikant voor. Men heeft altijd gedacht, dat Breugel de muzikant vergeten had. Ons komt het vreemd voor, dat Breugel, die zo op het detail let, een muzikant zou vergeten. Dus: toch geen muzikant. Wat dan met de dans? Wel, wij mogen aannemen, dat de dansers belletjes droegen. Mogelijk ritmeerden zij hiermede de figuren van een reizwaarddans. Of 'deden zij het met voetgestamp? Het lijkt ons, dat wij de uitvoering in die zin moeten zien en dan wordt de tekst ook duidelijk en juist: de dansers hanteerden de zwaarden in de figuren van de kettingzwaarddans.
| REDAKTIE: | Renaat en Eva Van Craenenbroeck Vleminckveld 29 - 2000 Antwerpen Tel. (031)33 61 48 |