editoriaal
Bedankt voor de talrijke suggesties : een bewijs dat 't Zweertdanserke welkom is! Er zijn er meer dan één, die aandrongen op uitbreiding, maar, ook al dromen wij daarvan en is er héél véél kans dat het zover komt, voor deze jaargang zit daar weinig of geen mogelijkheid in een kwestie van tijdsgebrek en van geldgebrek! Voorlopig vragen wij u van tevreden te zijn met vier bladzijden per maand. Maar volgend jaar, wellicht...
data
En hierbij dan de zwaarddans-oefendata voor 1980: noteer onmiddellijk in uw agenda of hang het op de WC!
| 20 januari: | speciaal voor de nieuwelingen en aarzelaars. | ||
| 3 februari: | voor jan en alleman. | ||
| 24 februari: | idem. | ||
| 9 maart: | idem. | ||
| 16 maart: | zwaarddans. |
Herhalingen zijn voor iedereen! En op tijd komen is noodzaak! Dat hoeft gewoon uit kameraadschap tegenover elkaar. En wie toch eens een keertje niet kan, verwittigt Renaat telefonisch...
Driekoningen!!! 5 en 6 januari trekken wij er weer op uit om onze kas te redden uit haar deplorabele toestand. Zijn wij welkom? Graag dan even een seintje!
17 februari - Wie gaat er mee ondergronds? De koolmijn in? Uit de stad rond 10 uur, terug rond 20 uur. Kosten zowat 300 Bfr. Aantal plaatsen is beperkt, daarom zo spoedig mogelijk inschrijven bij Chris Pauwels (tel. 51 98 68, na 19 u.) Nog een voorwaarde: 16 jaar oud zijn
uit de familie
Helena verraste Vince en Rita Stevenson-Van Acker op 17 oktober. Moeder en dochter stellen het opperbest. De vader ook. Proficiat!
Liesbeth Hautekiet en Dimitri Pashalis stapten op 27 oktober op een ortodokse manier in het huwelijksbootje te Brugge. Proficiat en veel geluk!
Niemand die het wil geloven, maar onze Fik Van Velthoven is per 1 november met pensioen gegaan. Wie nu denkt dat Fik bij de pakken gaat zitten, heeft het mis voor...
Marot
('rot) v.(m.)(-ten ; -je) (Fr. vklw. Marie) Veroud. 1. Eig.zotskolf: de nar met de - in de hand.
Zo staat het in Verschueren's Modern Woordenboek op pagina 691. Eén van de zeldzame (of is het woord rare beter geschikt?) bezitters van zulke marot of zotskolf is Mark Van Orshoven, onze nar. Ik zeg wel bezitter, want hij heeft hem van de groep geschonken gekregen voor zijn fantastische prestaties. Vergis ik mij niet dat moet. dat in 1977 gebeurd zijn. Bedoeling was Mark te huldigen voor zijn vijfde deelname aan de zwaarddans. Zoals het een échte nar past, klopte dat niet en waren wij te laat: het was de zesde deelname van Mark! Maar hij had het een jaar stil gehouden om ons te foppen... Met het schaamterood tot onder onze kraag hebben wij hem toen én een medajje én een marot geschonken. En om het dan hélemaal mooi te maken heeft Renaat hem tenslotte met Marks eigen medajje (écht) laten bloeden.
Wie is er nu verantwoordelijk voor die prachtige zotskolf? (Kijk maar eens op de voorpagina van nummer twee ) Wel, het begon met een tafelpoot, gekocht in een DIY. Leen Daniels (nu al een hele tijd mevrouw Ortwin Bauweraerts) boetseerde daarop - uit 't geheugen - een fantastisch gelijkende kop van onze Mark. Eva Van Craenenbroeck - met naald en draad altijd even handig - zwoegde een halve dag om rond de stok een deftig narrenpakje genaaid te krijgen. Wat aardig lukte. Helaas! Driewerf helaas! Ons marotje zijn nekske bleek niet berekend te zijn op de esbattementen van de nar, zodat op een onzaligen dag het koppeke over de kasseien botterde... Er is toen een tijdlang gesukkeld geworden met dat koppeke. Wel was er hier en daar een vlijtige meisjeshand, die met een paar steekskes één en ander vast naaide, maar al bij al bleef het een geschuddebol... Chris Pauwels hielp tenslotte marotje uit de nood : zij bracht hem bij een zekere heer Sim Cootjans uit Brasschaat, die uit hout op 't model van Leen een houten kop sneed. Zo hopen wij Mark te zien op de zwaarddans met een stijfhoofdige marot! Het origineel koppeke wordt momenteel door Mark als een relikwie bewaard.
Bedankt allen, die hun steentje bijdroegen.
speurtocht (2)
De tekst uit de Brugse stadsrekening van 1388/89
Wel zo ziet die - zo vaak geciteerde - tekst er in realiteit uit, gereduceerd evenwel tot de helft van zijn ware grootte. Laat ons hem even samen lezen:
| Item ghegheven bi beveilne van borghmeesters den sciplieden spelende vastenavonde achter de stede met zwerden iiij. s. iij. d groot. Somme .li. s. |
(Stadsrekening Brugge 1388/89 - fol.107 verso - nr 7)
Het laatste gedeelte staat niet mee op de fotokopie. Geheel of gedeeltelijk werd deze tekst misschien wel honderd maal aangehaald in de meest diverse publikaties. Hoewel hij sinds zowat 1875 beschouwd wordt als de oudste vermelding van een reizwaarddans in Westeuropa, en hij dus als belangrijk mag beschouwd worden, hebben weinigen de moeite genomen de oorspronkelijke tekst onder ogen te nemen. Meestal verwijzen zij naar de man, die voor het eerst de tekst uit de vergetelheid haalde: L.Gilliodts-Van Severen, die in zijn Inventaire des Archives de la Ville de Bruges (Brugge, 1871-85, deel III, p.119) de tekst onvolledig weergeeft: hij vermeldt geen betaalde bedragen. Dit gegeven verstrekt ons evenwel bijkomende informatie, zoals wij verder zullen uit de doeken doen!
Blijkbaar verstond Gilliodts de tekst evenwel niet als betrekking hebbende op zwaarddansen. Hij brengt de tekst onder in een relaas over het bezoek van de "Vrauwe van Vlaenderen", aan de stad gebracht op 20 juli 1389 en stipt aan:
"Les anciens behourdis (=tornooien) se sont transformés. Les navieurs livrent des assauts d'armes (=schermoefeningen), maniant avec la même adresse le glaive (=zwaard) et l' aviron (=roeiriem)"
Uit zijn wellicht onbekendheid met de zwaarddans is te begrijpen, dat hij in eerste instantie denkt aan schermoefening. Zo geeft hij in zijn Glossaire flamand (p.600) als vertaling van Speilen metten Zweerden : Escrimer. Faire des "esbatemens" à l'escrime. Vertaling die ons inziens toch slaat op schermen, schermoefeningen. Eigenaardig wordt het pas als hij echter voortgaat en schrijft "On disait en français DANSER AVEC ESPEES NUES." Hier dus wel duidelijk het woord dansen!
Het lijkt erop of Gilliodts-Van Severen had geen klare kijk op wat een zwaarddans inhield, vandaar wellicht de verwarring.
Eigenaardig is, dat hij de tekst onderbrengt bij het bezoek van de hertogin. Niet alleen is er in de tekst zelf duidelijk sprake van een gebeuren in verband met vastenavond, maar ook wanneer wij er de Brugse stadsrekening op naslaan, zien wij dat de gebeurtenis waarop de tekst slaat (de posten zijn kronologisch ingeschreven) moet plaats gehad hebben eind februari/begin maart. Zoals gezegd had het bezoek in de maand juli plaats. Trouwens, de overige teksten door Gilliodts-Van Severen aangehaald (denk om de kronologie) die afkomstig zijn uit dezelfde rubriek vinden wij minstens drie folio verder!
Voor zover wij weten is zijn standpunt later nooit bijgetreden en is de tekst altijd geïnterpreteerd geworden als betrekking hebbende op vastenavondviering.
Nog in het jaar van zijn verschijnen werd de tekst opgemerkt door K.Koppmann die in het Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung (1875, p.105) de tekst in verband bracht met de reizwaarddans en hem tegelijkertijd nawees als de oudst bekende verwijzing naar zulke dans in Westeuropa. De vraag moet gesteld worden of dit wel naar waarheid is, maar daar willen wij het een volgende keer over hebben. Langs Koppmann komt de Brugse tekst in de Duitse vakliteratuur en van daaruit in de gehele wereld.
(wordt vervolgd)
= = =
Een jaarabonnement op 't Zweertdanserke kost de luttele som van 150 frankskens. U helpt er de dansgroep Lange Wapper mee uit zijn geldelijke beslommeringen. Te storten op bankrekening 320-0436041-96 van R.Van Craenenbroeck, 2000 Antwerpen
REDAKTIE:
Renaat en Eva Van Craenenbroeck
Vleminckveld 29 - 2000 Antwerpen
Tel. (031)33 61 48