Gegevens over zwaarddansen in het nederlandstalig gedeelte van België.

Zwaarddansen is een thema, dat geregeld, zij het met een niet zo grote regelmaat, opduikt in onze volkskundige publikaties. Steeds opnieuw ontdekt één of ander vorser enkele teksten, waarin sprake van een vergoeding voor eenoptreden van een zwaarddansersgilde in één of andere gemeente, dat dan weer de aanleiding wordt tot het herkauwen van bepaalde teksten. Ook al is dit interessant voor wat de nieuw aangebrachte gegevens betreft, spijtig blijft, dat telkens weer de sinteze van het gebeuren, alsook zijn evolutie nagenoeg onbesproken wordt gelaten.

De beste poging tot samenvatting vinden wij in de bijdragen van Dr. Eugeen Verstraete, die verschenen in het tijdschrift De Speelman (een uitgave van VIVO) tussen 1940 en 1943. Ondanks de moeilijke tijden werd daar de bazis belegd voor een beter begrip van het verschijnsel zwaarddans door bet samenbrengen van tal van gegevens, die in de meest uiteenlopende publikaties verschenen waren.

Onze bedoeling is nu een artiekelenreeks op touw te zetten, waarbij wij kronologisch alle ons bekende teksten met vermeldingen van zwaarddansers gaan kontroleren, analizeren en bespreken om tenslotte de zwaarddans als historisch gebeuren in onze streken beter te kunnen beschrijven. Bij het onderzoek zijn wij reeds vrij vlug gestoten op verkeerde dateringen en onnauwkeurigheden, zodat de noodzaak van een dergelijke kontrole ons onvermijdelijk lijkt. Graag aanvaarden wij alle hulp op dit terrein.

Laat ons vooraf duidelijk volgende punten stellen:

Vooreerst behandelen wij hier slechts die vermeldingen die in verband staan met
reizwaarddansen; paarddansen; dansen of spelen dus, waarbij op een bepaald moment door de dansers een rei of kring wordt gemaakt met hun (al dan niet echte) zwaarden; kring die dan niet meer verbroken wordt.

Alleen optredende dansers met een zwaard of dansers over zwaarden (bv in kruis op de grond gelegd) vallen dus buiten dit bestek.

Verder leggen wij ons een geografische beperking op in die zin, dat wij ons beperken tot de teksten die betrekking hebben op het nederlandstalig gedeelte van België. Wij gaan er volledig moe akkoord, dat dit kortzichtig is: in feite zouden minstens Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen in het onderzoek moeten betrokken worden. In verband met het voorgenomen archiefonderzoek hebben wij evenwel de moeilijkheden niet nog willen verzwaren door te veel buitenlandse archieven in de opzoekingen te betrekken. Trouwens bleek ons vlug genoeg, dat een eventuele aanvaarding van de twee genoemde gebieden, later weerom de vraag van de gestelde begrenzing deed rijzen.

(wordt vervolgd)